"Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırması (3)

İSTANBUL (AA) - İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, Türkiye'nin 500 büyük sanayi şirketinin üretimden net satışlarının 2018'de önceki yıla göre yüzde 34,5 artışla 878 milyar liraya ulaştığını söyledi.

Bahçıvan, İSO tarafından hazırlanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2018 yılı araştırmasının sonuçlarını gazetecilerle paylaştı.

Bu yıl "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması"nın 51'incisini açıkladıklarını dile getiren Bahçıvan, araştırma sonuçlarının öneminden bahsetti.

Sonuçların orta ve yüksek teknolojili üretim açısından kendilerini sevindirdiğini aktaran Bahçıvan, "2017'de yüzde 20,2 olan orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler payının 2018'de yüzde 22,2'ye, yüzde 3,6 olan yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler payının yüzde 5,3'e yükselmesini değerli ve anlamlı bir gelişme olarak yorumluyoruz." diye konuştu.

Bahçıvan, İSO 500'de Ar-Ge yapan firmaların sayısının 276'ya yükseldiğini kaydederek, geçen yıl Türkiye'nin toplam ihracatı ve sanayi ihracatı yüzde 7 artarken, İSO 500'ün ihracatının yüzde 11,3 yükseldiğini bildirdi.

İSO 500'de üretimden satışlar cirosuyla listeye girebilme alt bandının 309 milyon TL'den 414 milyon TL'ye çıktığını ifade eden Bahçıvan, 30 yıl önce 398 olan ihracatçı şirket sayısının bugün 464'e yükseldiğini söyledi.

Bahçıvan, bu şirketlerin Türkiye ihracatı içindeki payının da yüzde 41,1'den yüzde 42,8'e yükseldiğini, sanayi ihracatı içindeki payının da yüzde 42,8'den yüzde 44,5'e çıktığını aktardı.

Sanayi sektörünün esas faaliyetlerinde, satışlarında ve esas faaliyetlerindeki karlılıkta, 2018 gibi zorlu bir senenin içinden geçmesine karşın başarılı bir performans gösterdiğini belirten Bahçıvan, bu performansın, mali tablolara yansıyan finansman maliyetleriyle baş edemediğini bildirdi.

- "İSO 500'ün faaliyet karı oranı yüzde 10,9"

Bahçıvan, "500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2017'de 652,7 milyar lira olan üretimden net satışlarını, 2018'de yüzde 34,5 gibi yüksek bir büyüme performansıyla 878 milyar liraya çıkarmıştır. Bu hızlı büyümede, fiyat artışlarının yanı sıra döviz kurlarındaki yükselmenin ihracat gelirlerinde yarattığı artış da belirleyici rol oynamıştır." dedi.

Üretimden satışlarda 2018'de reel büyüme eğiliminin devam ettiğini dile getiren Bahçıvan, 2017'de yüzde 19 olan üretimden satışlardaki reel büyümenin 2018'de yüzde 11,8'e gerilediğini söyledi.

Bahçıvan, 2018'de İSO 500'ün faaliyet karı oranının 1,3 puan iyileşerek yüzde 9,6'dan yüzde 10,9'a yükseldiğini kaydederek, şu ifadeleri kullandı:

"Toplam faaliyet karı mutlak büyüklüğü ise 2017'de 70,6 milyar TL iken 2018'de yüzde 52,7 artışla 107,8 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Faaliyet karlarındaki artışın nedeni, satış maliyetlerinin ve faaliyet giderlerinin net satışlara göre daha düşük hızda artmış olmasıdır. Önemli bir finansal rasyo olarak FAVÖK bazlı sonuçlara baktığımızda, sanayi firmalarının yıllar itibarıyla esas işlerine yoğunlaşarak, FAVÖK büyüklüklerini daha yüksek oranlarda artırmakta oldukları görülmektedir."

- Son 6 yılın en yüksek FAVÖK artışı

İSO 500'ün FAVÖK büyüklüğünün 2018'de yüzde 48 artarak 140,2 milyar liraya yükseldiğini aktaran Bahçıvan, böylece firmaların son altı yılın en yüksek FAVÖK artışını gerçekleştirdiğini vurguladı.

Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamının yüzde 19,7 artarak 63,5 milyar liraya yükseldiğini dile getiren Bahçıvan, şu bilgileri verdi:

"Geçen yıl 500 büyük şirketin 107,8 milyar liralık faaliyet karı elde ettiği görülmektedir. Aynı yılda diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 270 milyar TL iken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 214,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Alt kalemler olarak kambiyo karları 231,5 milyar TL, kambiyo zararları ise 200 milyar TL olmuştur. Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar ile gider ve zararlar arasındaki fark alındığında 55,8 milyar TL'lik üretim faaliyet dışı net gelir elde edildiği görülmektedir. Bu rakamın 31,5 milyar TL'sini net kambiyo karları oluştururken, kalan 24,3 milyar TL'si faiz, iştirak, temettü gelirleri gibi pek çok kalemi içermektedir."

- "Karın neredeyse tamamı finansman giderlerine ayrıldı"

Bahçıvan, sanayi firmalarının 2018 yılında elde ettikleri karın nerdeyse tamamını finansman giderlerine ayrıldığını söyledi.

Geçen yılın ikinci yarısında mali borçlardaki ve finansman maliyetlerindeki artışların sanayi firmalarının finansman giderlerinde sıçramaya neden olduğunu aktaran Bahçıvan şunları kaydetti:

"Finansman giderleri sanayi firmalarının karlılıklarında temel belirleyici olmayı 2018'de de sürdürdü. İSO 500, 2018'de ani yaşanan finansal dalgalanma ve şokların yükselttiği finansman maliyetleri ile karşılaşmıştır. Yılın ikinci yarısındaki faiz oranları artışı ve Türk lirasındaki değer kaybına bağlı olarak enflasyondaki artışlar, İSO 500 için olumsuz mali koşullar ortaya çıkardı. İSO 500'de 2017'de yüzde 62,9'a kadar yükselen borçların payı, 2018'de 4,1 puan daha artarak yüzde 67'ye ulaştı. Özkaynakların payı ise yüzde 37,1'den yüzde 33'ye geriledi. Bu oranlar tarihsel olarak en olumsuz kaynak yapısına işaret etmekte."

- "2018'de mali borçlar 328,6 milyar liraya yükseldi"

Bahçıvan, 2018'de İSO 500'ün finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payının yüzde 49,8'den 88,9'a yükseldiğini belirterek, İSO 500'de borç payının artmasının önemli bir nedeninin döviz kurlarındaki yükselişler olduğunu söyledi.

Sanayi kuruluşlarının döviz cinsi borçlarının TL karşılıklarının döviz kurlarındaki artışlar nedeniyle şişmesi de borçların payını artırdığını aktaran Bahçıvan, "Net bir kullanım olmasa dahi borç kalemi yükselmektedir. 2018 yılında döviz kurlarındaki artışın bu etkisi çok daha fazla hissedildi." ifadelerini kullandı.

İSO 500'ün mali borçlarının yüzde 35,3 artarak 328,6 milyar liraya yükseldiğini vurgulayan Bahçıvan, şöyle devam etti:

"Mali borçlar, geçen yıla göre artış hızını ikiye katlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdürdü. Ancak daha önemlisi kısa vadeli mali borçlardaki artış eğilimi. Kısa vadeli mali borçlar 2018 yılında yüzde 46,3 oranında artarak 101,8 milyar liradan 149 milyar liraya yükseldi. Yani borçlanmadaki artış eğiliminin yanı sıra borçlanmanın vade yapısındaki olumsuz değişimler dikkat çekmektedir. Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı geçen yıl da artış trendini sürdürdü ve yüzde 41,9'dan yüzde 45,3'e çıktı. İSO 500'ün devreden KDV yükü yüzde 35,6 artarak 9,7 milyar liraya ulaştı."

- "Kar eden kuruluş sayısı 422'den 381'e düştü"

Bahçıvan, sanayinin içinde bulunduğu yatırım motivasyonunu ortaya koyan verilerden birinin de dönen ve duran varlık ilişkisi olduğunu belirtti.

Toplam aktifler içinde yüksek olan dönen varlıkların, işletme sermayesi yönetimi açısından olumlu olduğunun altını çizen Bahçıvan, "Ancak diğer yandan duran varlıkların payındaki gerileme, kuruluşların sabit kıymet yatırımlarının bir başka deyişle üretken makine ve teçhizat yatırımlarının zayıfladığını göstermekte." dedi.

Bahçıvan, "İSO 500'de duran varlıkların toplam varlıklar içindeki payı 2015'te yüzde 46,3'e yükseldikten sonra 2016'da yüzde 45,3'e, 2017'de yüzde 41,5'e indi.
Bu yıl açıkladığımız 2018 verileri bu gerilemenin sürdüğünü ve oranın yüzde 38,8'e gerilediğini ortaya koyuyor." diye konuştu.

İSO 500'de kar eden kuruluş sayısının 422'den 381'e düştüğünü, zarar edenlerin ise 78'den 119'a yükseldiğini belirten Bahçıvan, "Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar (FAVÖK) eden firma sayısı 2018 yılında değişmemiş ve 488 olarak gerçekleşti." ifadelerini kullandı.

Bahçıvan, firmalar çekirdek işlerine ve faaliyetlerine daha çok önem vererek faiz, amortisman ve vergi öncesi kar performanslarını yükseltmeye 2018 yılında da devam ettiğini kaydetti.

Özellikle zorlu talep ve finansman koşulları içinde sanayi firmaları faiz, amortisman ve vergi öncesi karlarını korumakta başarılı olduğunu kaydeden Bahçıvan, İSO 500'de teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer dağılımına bakıldığında 2018 yılında yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 37,5 ile tekrar düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığını söyledi.

- "Ar-Ge yapan firma sayısı 276'ya yükseldi"

Bahçıvan, İSO 500 içinde orta yüksek ve yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerdeki firmaların yarattığı katma değer payının yüzde 23,8'den yüzde 27,5'e yükseldiğini belirterek, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payında ilk kez hissedilir bir artış yaşandığını vurguladı.

İSO 500'de Ar-Ge yapan firma sayısının 276'ya yükseldiğini dile getiren Bahçıvan, sayının bu verinin ölçülmeye başlandığından itibaren en yüksek seviyeye ulaştığını bildirdi.

Bahçıvan, "Aynı yılda Ar-Ge harcamaları da yüzde 10,5 oranında artarak 3,8 milyar liraya yükseldi. Bu çerçevede İSO 500'de çalışan sayısındaki gelişmeler ile çalışanlara ödenen maaş ve ücretlerdeki artışlar önemli bir gösterge olmakta." dedi.

İSO 500'ün istihdamının yüzde 2,4 arttığını kaydeden Bahçıvan, ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,2 olarak gerçekleştiğini belirtti.

Bahçıvan, "İSO 500 kapsamındaki sevindirici gelişmelerden biri de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimidir. Bundan 30 yıl önce ihracat yapan firma sayısı 398 iken, son yıllarda 450'ler bandını aşarak 2018'de 464'e çıkmıştır. Bu da göstermektedir ki İSO 500'de yer almak için ihracat yapmak önemli bir ön koşuldur." şeklinde konuştu.

(Bitti)