Çocuklarda ekran bağımlılığına çözüm "birlikte takılmak"

İSTANBUL (AA) - MUSAB TURAN - Medicana International İstanbul Hastanesi'nden Uzman Pedagog Reyhan Ateş Yücel, ebeveynin gün içinde akıllı cihazı ile kurduğu ilişkinin doğrudan çocuk tarafından modellendiğini belirterek, "Elinizden hiç düşürmediğiniz bir telefonunuz varsa çocuğunuza itiraz etmeniz çok da gerçekçi olmayacaktır. Bir çocuğu anlamanın en iyi yolu birlikte oynamaktır. Ona zaman ayırın. Kendini değerli ve anlaşılır hisseden hiçbir çocuk, aile zamanı yerine tableti ya da telefonu seçmeyecektir." dedi.

Yücel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocuklarını ekran bağımlılığından kurtarmak isteyen velilere, yarıyıl tatilini iyi değerlendirmelerini ve "çocuklarıyla takılmalarını" önerdi.

Teknolojik gelişmelerin doğru kullanıldığında toplum ya da birey için oldukça yararlı olduğunu ifade eden Yücel, "Ancak ne yazık ki kontrolsüz ve yanlış kullanım oldukça yaygın. Özellikle cep telefonu, tablet ve bilgisayarlar gibi akıllı cihazların son dönemlerdeki yaygınlığı ve bilinçsiz kullanımı faydadan çok zarar getirebilir. Bugün biz yetişkinler de neredeyse akıllı cihazlara bağımlı bir yaşam sürmekteyiz. Birçoğumuz bu değerlendirmelerimizi de elindeki telefondan okuyacaktır. Öncelikle kendi kullanım limitlerimizi gözden geçirmek ve sonrasında çocuklarımıza yardımcı olmak daha doğru olacaktır." şeklinde konuştu.

Çocukların teknolojik aletlerle tanışma yaşının mümkün olduğu kadar geç olması gerektiğini savunan Yücel, ilkokula başlamadan bir tanışıklığın önerilmediğini söyledi.

- "Cep telefonları, liseye kadar bir çocuğun hayatında olmazsa olmaz değil"

Reyhan Ateş Yücel, 0-7 yaş arası dönemin beyin gelişimi açısından son derece önemli olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:

"Cep telefonları ve tabletler, 0-7 yaş çocuklara gelişimsel olarak destek vermekten ziyade çocukların konuşma, sosyalleşme ve iletişim kurma becerilerini olumsuz etkileyebilir. Bu yaşlarda akıllı cihaz kullanımına bağlı bozuklukların başında konuşmada gecikme, içe kapanıklık, bağımlılık ve beslenme bozuklukları dikkati çekmektedir. Yine bu dönemde çocuklar ekranlardan gelen uyaranları henüz işleyebilecek bir anatomik yapıya sahip olmadıkları için uykuya geçiş problemleri ve huzursuzluk atakları yaşayabilirler. İlkokul dönemine gelindiğinde kontrollü ve amacına uygun kullanma öğretilebilir. Cep telefonları ise lise dönemine kadar bir çocuğun hayatında olmazsa olmaz değildir."

- Akıllı cihazların bağımlılık yaratmaması için öneriler

Medicana International İstanbul Hastanesi'nden Uzman Pedagog Yücel, yaşamın ilk yıllarında çocuğun sanal değil, gerçek bir etkileşime ihtiyaç duyduğunu, bunun da anne-babanın çocukla sağlıklı bir bağ kurabilmesinden geçtiğini söyledi.

Yücel, devamla şu görüşleri dile getirdi:

"Yemek yedirmek, susturmak, sakinleştirmek için çocukların eline akıllı cihazları vermeyin. 10 aylık olduktan sonra çocuklar, aile masasında yerlerini alabilirler. Yemek yeme eylemi ekran olmadan, masada, sade ve sakin bir ortamda olmalıdır. Çocuklarınıza eğitsel yaklaşmayı, akıllı cihazların olumlu, olumsuz etkileri hakkında konuşmayı ihmal etmeyin. Uzun süreli cihaz kullanımı ile dikkat problemleri arasında ciddi bir ilişki bulunmaktadır. Dikkat problemleri, hazzı erteleyememe, dürtü sorunları ve uyum problemleri gözlemlenebilmektedir.

Çocukların anne-babalarını örnek aldıklarını unutmayın. Ebeveynin gün içinde kendi akıllı cihazı ile kurduğu ilişki, doğrudan çocuk tarafından modellenir. Elinizden hiç düşürmediğiniz bir telefonunuz varsa çocuğunuza itiraz etmeniz çok da gerçekçi olmayacaktır."

- "Çocuklarınızla oynayın"

Çocukların ilgisini beslemenin önemine dikkati çeken Yücel, ebeveynlerin en azından evin içinde spor yapma, kitap okuma, resim ile uğraşma ve el becerilerinde ustalık sergileme gibi ilgi çekici şeyler yapabileceğini anlattı.

Yücel, "Ailece zaman geçirin. Akşam buluştuğunuzda vakit geçirmeye, kendi hobilerinizi, zevklerinizi, ortak keyiflerinizi bulmaya çalışın. Böylece herkes için verimli ve etkili zaman geçirme rutininizi bulabilirsiniz. Gecenizi birlikte planlayın. Film izlenecekse TV’yi açın ama bitince kapatma kültürünü oluşturun. Çocuklarınızla oynayın. Bir çocuğu anlamanın en iyi yolu birlikte oynamaktır. Ona zaman ayırın. Kendini değerli ve anlaşılır hisseden hiçbir çocuk, aile zamanı yerine tableti ya da telefonu seçmeyecektir." ifadelerini kullandı.

- "Elinden bırakma zamanı geldiğinde ona bunu doğru yol ile hatırlatın"

Reyhan Ateş Yücel, velilerin, çocuklarını çok zaman alan savaş oyunlarından kurtarmak için bağımlılık yaratmayan ufak oyunlara rekabet bahanesiyle yönlendirmesinde bir sakınca bulunmadığını söyledi.

Şiddet üzerine kurulu strateji ya da savaş oyunlarının çocukların merhamet duygularını ve empati kurma becerilerini körelttiğini belirten Yücel, "Okuldaki birçok çocuk bu cihazları kullanıyor diye sizin de çocuğunuzda olmalı düşüncesi baskı yaratabilir. Buna izin vermeyin. Farklı olmak kötü değil, aksine kıymetlidir. Doğruyu izleyen siz olun." diye konuştu.

Çocuklara akıllı cihaz alınmadan önce velilerin çocuklarla yazılı bir anlaşma imzalamasının etkili olabileceğini ifade eden Yücel, şunları kaydetti:

"Her ailenin izin verdiği süre ve koşullar birbirinden farklılık gösterse de temel bazı konularda anlaşmaya varmak doğru olacaktır. Hiçbir zaman gerçek adını, fotoğraflarını, gizli bilgilerini paylaşmamak gibi... Özellikle çocuklarınıza internet ortamında kişisel mahremiyet alanını korumayı öğretmelisiniz. Genellikle bu dönemde ortak hesaplar açmak, güvenlik kontrolü için daha kolay olacaktır.

Tableti ya da telefonu elinden bırakma zamanı geldiğinde ona bunu doğru yol ile hatırlatın. Yanına gidin, oynadığı oyun ile ilgili sohbet edin, size cevaplar vermesini, konuya sizi de dahil etmesine fırsat tanıyın. Bu, onun, gerçek dünyaya daha kolay uyum sağlamasına ve cihazı elinden daha az çatışma ile bırakmasına olanak sağlayacaktır. Hayatınıza bir şekilde bu aletler girmişse en azından uykudan 2 saat kadar önce onlardan uzak kalmaya çalışın. Beyin gelişimi, hafıza ve uykuya hazırlık için gerekli melatonin hormonu salgısının azalmaması için ekran ışığından uzak durma süresini iyi ayarlamak önemlidir."