26 Ekim 1923 akşamı Gazi Mustafa Kemal Atatürk , kabineyi Çankaya Köşkü'nde toplantıya çağırdı. Bu toplantıda başvekil Fethi Okyar'ın istifası karara bağlandı. Ertesi sabah haber, gazete manşetlerinde yer alacaktı.
28 Ekim gecesi, Çankaya'daki akşam yemeğine Latife Hanım da katıldı. Son derece heyecanlıydı. İçi içine sığmıyordu. Çünkü o akşam yemeğinin gündemini biliyordu. Sevgili Paşa'sı niyetlerini önce eşine heyecan ve içtenlikle anlatmıştı.
Latife Hanım bu sebeple birkaç kez mutfağa inmiş, yemeklerin o akşam yaşanacak olayların şanına yaraşır olmasına özen göstermişti. Mustafa Kemal arkadaşlarına, yemekten sonra Anayasanın bazı maddeleri üzerinde çalışacağını bildirmiş, yeni başkan adayı olduğu söylenen İsmet Paşa'yı da bu çalışmaya davet etmişti. İsmet Paşa bu daveti bekliyordu.
Sofrada seçim heyecanı, yeni seçilenler, bu kez meclise giremeyenler hakkında konuşmalar sürüp giderken, Mustafa Kemal bıçağını eline aldı, doğruldu, derin bir nefes aldıktan sonra hafifçe tabağına vurarak: "Beyler!" dedi. O da heyecanlı, kaşları çatılmış, ama gözlerinde güleç bir ifade ile arkadaşlarına bakıyordu.
Çıt çıkmıyordu şimdi yemek salonunda. "Efendiler, yarın Cumhuriyet'i ilân edeceğiz!" Tek tek herkesin yüzüne bakarak durumu kontrol ediyordu. Şimdi sofradakiler yıldırım çarpmış gibi kalakalmıştı. Neden sonra, beyinlerinde şok yaratan bu haberi alkışlamak birilerinin aklına geldi ve yemek odası bir anda sanki patladı.
Mustafa Kemal uygun bir süre bekledikten sonra açıklamasını sürdürdü: "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyet'tir. Bunu Anayasa'mıza yarınki Meclis toplantısında koyduracağız. Hazırlıklarımızı bir kez daha gözden geçirmemiz lazım."
Gerçekten de iki arkadaş bütün gece süren çalışmalarını sabah ezanları okunurken bitirebildiler. İsmet Paşa, Mustafa Kemal'in ısrarıyla Çankaya Köşkü'nde kaldı, birkaç saat uyudu.
Bundan 96 yıl önce Gazi Mustafa Kemal Atatürk vasıtası ile yeniden doğan mübarek Türkiye Cumhuriyeti o gün bugündür Emperyalist güçlerin tüm saldırılarına rağmen yoluna emin adımlarla devam ediyor.
Bilindiği gibi Türkiye Cumhuriyeti içerisinde bulunduğumuz yüzyıla etrafındaki Ülkeler ile birlikte girdi, Tüm umutlarını yitirmiş bir milletin önüne düşerek yedi düvele karşı mücadele eden girdiği hiçbir mücadeleyi kaybetmeyen Mustafa Kemal Atatürk’ün üstün gayreti ile var olan Cumhuriyet bugün 96 yaşında.
29 Ekim 1923 tarihinden önce girdiği bütün savaşlardan galip olarak ayrılan Mustafa Kemal Atatürk “Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyet'tir.” demese etrafımızdaki pek çok ülke gibi tek adam yönetimini de pekala gerçekleştirebilirdi.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bu millete hediyesi olan Cumhuriyet sayesinde Anadolu’nun en ücra bir köyünde hayata gözlerini açan bir insanımız milletvekili, Belediye başkanı, Bakan-Başbakan-cumhurbaşkanı olabiliyor, Atatürk’ün bizlere armağan ettiği Cumhuriyet sayesinde Türkiye yoluna emin adımlar ile devam ederken çevremizde bulunan ve daha çok tek adam rejimi ile yönetilen ülkelerin başı bir türlü beladan kurtulmuyor.
29 Ekim 1923 yılında ilan edilen genç Türkiye Cumhuriyeti zaman zaman belli sıkıntılar ile karşı karşıya kalabiliyor, bu sıkıntılar dolayısı ile milletimiz karamsarlığa düşebiliyor.
Ancak kabul etmek gerekiyor ki bizim biraz acelemiz olsa bile milletlerin hayatında 75 yıl 100 yıl çok önemli bir zaman dilimi değildir, Nitekim 600 yıl 3 kıtada hükümranlık süren Osmanlı İmparatorluğu da ilk 75 yılda pek çok sıkıntı yaşamasına rağmen sonrasında dünyaya yön veren bir noktaya gelmiştir.
Allah ömür verirse her yıl Atatürk’ün bize emanet ettiği Cumhuriyeti her gelen yıl daha büyük bir coşku ile daha büyük bir heyecan ile kutlayacağız, Bize göre en güzel yönetim şekli olan Cumhuriyetin Atatürk’ün dediği gibi “İlelebet payidar olması” için tüm gayretimizle çalışacağız, yılmayacağız, yorulamayacağız.
Bugün 96. Kuruluş yılını kutlayacağımız Türkiye Cumhuriyetinin temellerinin atılmasını sağlayan başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bütün silah arkadaşlarımı rahmet ve minnet ile anarken 82 milyon vatandaşımızı da Cumhuriyetimize her zamankinden daha fazla sahip çıkmaya davet ediyoruz.
Cumhuriyet Fazilettir.